Een wereld van verschil
(VPRO, 2006)

Documentaire over de veranderingen in het spreken van de nieuwslezers op de radio.

Het ANP Nieuws van 1936: Dit is de Nieuwsdienst voor de Nederlandsche Radio Unie, verzorgd door het Algemeen Nederlands Persbureau ANP. Publicatie in welke vorm ook is verboden krachtens de auteurswet.

Knijp de neus dicht en spreek staccato: zo klinkt deze meneer. Een zware, bronzen stem. Een stem met autoriteit. De inhoud moet wel van groot belang zijn. Het bericht lijkt voorgedragen als toespraak voor een groot gezelschap. De articulatie is perfect. Alle medeklinkers zijn duidelijk hoorbaar.

Het NOS Nieuws van 13 september 2005: 9 uur, Dick ter Hark met het NOS Radionieuws. Jongeren gaan op een steeds vroegere leeftijd met elkaar naar bed. Daarom moeten ze op school eerder seksuele voorlichting krijgen. Dat vindt de Rutgers-Nisso groep.

We horen een vriendelijk sprekende man. Behalve de kortere zinnen en ‘losser’ taalgebruik valt op dat hij een stuk sneller spreekt dan de lezer in 1936. Hij articuleert minder precies, de ‘n’ aan het eind van een woord wordt niet uitgesproken (jongeru). Hij klinkt meer als een ‘gewone’ spreker, is vooral minder plechtstatig. En de stem heeft een naam gekregen.

Een metamorfose, zo kun je de ontwikkeling van de nieuwsstem in de afgelopen 75 jaar kenschetsen. In een wereld van verschil laat David de Jongh het geluid van die metamorfose horen. Hij sprak met meer dan 20 (oud-)nieuwslezers, waaronder Donald de Marcas, Rien Huizing, Frits Thors en Nanette Weijl. Ook ging hij uitgebreid te rade bij spraakprofessoren en logopedisten, die minutieus uitleggen wat nu de essentie is van de veranderingen in de spraak.

Uitgezonden op 18 en 25 juni 2006 (Het Spoor terug / OVT)

Copyright David de Jongh/ VPRO, 2006.